ARTYKUŁY

Sportowcy stosują kąpiele saunowe jako jeden z treningów.⁷ Należy pamiętać, że trening to stan, w którym obciążany jest organizm. Następnie, w trakcie odpoczynku, organizm regeneruje się i wzmacnia, aby wytrzymać kolejne obciążenia. Dlatego czas trwania regeneracji między poszczególnymi jednostkami treningowymi należy do integralnej części planu treningowego. Jeśli zatem zabiegi saunowe pełnią funkcję treningu dla sportowców, nie powinno się stosować przegrzewań ogólnych od razu po zakończeniu intensywnego treningu, ponieważ doprowadza to do dodatkowego stresu termicznego, który, w połączeniu z niezakończonym efektem hipertermicznym, może spowodować zaburzenia w metaboliźmie tkankowym (szczególnie dotyczy to układu nerwowego), co z kolei może prowadzić do wyczerpania ustroju, a w skrajnych przypadkach do zapaści czy utraty przytomności⁸. Dużą uwagę należy zwrócić na jeden z najistotniejszych mięśni, czyli serce. Podczas treningu serce pracuje szybciej niż przy codziennym funkcjonowaniu. W saunie akcja serca również znacząco się zwiększa, średnio do 100-120 uderzeń na minutę, a przy „ekstremalnym” saunowaniu może osiągać jeszcze wyższe wartości.⁹ Wzrasta także objętość wyrzutowa i pojemność minutowa, podwyższa się ciśnienie żylne, a tętnicze z kolei obniża się.¹⁰ Dlatego też poddawanie serca dodatkowym obciążeniom może wpłynąć niekorzystnie na jego funkcjonowanie. Podczas korzystania z sauny bardzo obciążany jest także mechanizm termoregulacyjny organizmu.¹¹ Na wysoką temperaturę w saunie organizm reaguje uaktywnieniem wielotorowych mechanizmów termoregulacji. Podstawową obroną jest usuwanie wody z ustroju. Nie powinno się stosować zabiegów saunowych bezpośrednio po treningu, po którym organizm już stracił duże ilości wody, ponieważ może to doprowadzić do odwodnienia, co z kolei ogranicza możliwości skutecznej termoregulacji i może doprowadzić do udaru cieplnego.¹² Wszystkie te czynniki powodują, że z sauny powinno się korzystać kilka, a najlepiej kilkanaście godzin po odbytej jednostce treningowej lub w dni wolne od obciążeń treningowych.¹³

Można spotkać się również z praktyką lekkiego ogrzania ciała (do 5 minut pobytu w kabinie saunowej) przed przystąpieniem do właściwego treningu. Dłuższe przebywanie lub klasyczne korzystanie (sesja kilku przegrzań i schłodzeń) powoduje jednak wystąpienie efektu odwodnienia, osłabienia, rozluźnienia, zmniejszenia szybkości reakcji i koordynacji po zakończonej kąpieli saunowej. Z tych powodów nie powinno się z niej korzystać w klasyczny sposób przed podjęciem treningu (szczególnie szybkościowego i koordynacyjnego), a w przypadku zawodów sportowych – nawet w ciągu dwóch dni przed startem. Analiza badań wskazuje, że u 5% zawodników, którzy korzystali z sauny przed treningiem, została podniesiona efektywność treningu, u 26% nie wywarło to żadnego wpływu, natomiast 69%  zawodników wykazywało zmniejszenie efektywności treningu.14 Inne badania wykazały, że wytrzymałość izometryczna mięśni może spaść o ponad 31%, a ogólna wytrzymałość mięśni kończyn górnych i dolnych o około 30%.¹⁵

Reasumując, zabiegi saunowe można, a nawet należy traktować jako jeden z najlepszych sposobów regeneracji po wysiłku fizycznym (szczególnie dla dużych partii mięśniowych), jednak, celem uzyskania najlepszych efektów fizjologicznych, powinno się z nich korzystać w sposób właściwy. Podczas planowania treningu każdą formę odnowy biologicznej warto skonsultować z specjalistami w dziedzinie planowania treningu.

Tekst jest fragmentem artykułu saunamistrza Miłosza Nycza